නෙත් සිත් පිනවන මැකෝ ගිරවා

15වෙනි සියවසේ ඇමරිකාවට ආව දේශගවේශකයන් සුන්දර දසුනක් දැක්කා. වර්ණවත් සිත්තමක් මවමින් ගන වනාන්තයේ තුරුහිස් මුදුණින් අහසට නැඟුණේ පාට පාට කුරුලු රෑනක්. ඔවුන් දැක්කේ ඇමරිකාවේ ඉන්න ලස්සන මැකෝ ගිරව්. මේ කුරුල්ලන් දේශ ගවේශයන්ගේ සිත්ගත්ත නිසා ඔවුන් හොයාගත්ත ඒ ප්‍රදේශ සිතියම්වල ලකුණු කරන්න සංකේත විදිහට පාවිච්චි කළෙත් මැකෝ ගිරවුන්වයි.

දීප්තිමත් වර්ණ තියෙන කුරුල්ලන් අතරින් මැකෝලට හිමි වෙන්නේ විශේෂ තැනක්. රෑන් පිටින් සැරි සරන්න ආස මේ කුරුල්ලන් හරිම බුද්ධිමත්. උන්ගෙ කටහඬත් හරිම සද්දයි. සාමාන්‍යයෙන් එක රෑනක මැකෝ ගිරව් 30ක් විතර ඉන්නවා. උදේම නැඟිටලා කෑම හොයන්න යන මේ ගිරව් ඇට ජාති, පළතුරු ජාති කන්න හරිම ආසයි. අනිත් ගිරව් වගේ මැකෝ ගිරවාත් තියුණු නියපොතුවලින් ගෙඩි ජාති අල්ලගෙන ශක්තිමත් වක් වුණු හොටෙන් හපලා ඒවා කනවා. තද කට්ටක් ඇතුලේ තියෙන මදයක් වුණත් හපලා එළියට ගන්න උන් හරිම හපන්නු. කෑම කෑවට පස්සේ උන් සාමාන්‍යයෙන් කරන්නේ ගං ඉවුරකට හරි කඳු විවරයකට හරි ගිහිල්ලා පස් ටිකක් කන එක. මොකද උන් කන සමහර ඇට ජාති තරමක් විෂ සහිත නිසා ඒ විෂ නැති කරගන්න ඒ පස් උන්ට උදව් වෙනවා.

 ජීවිත කාලය පුරාම එක කිරිල්ලියක් එක්ක ජීවත් වන මැකෝ ගිරවා උන්ගේ පුංචි පැටව් බලාගන්නත් කිරිල්ලිට ලොකු සහයෝගයක් දෙනවා. මැකෝ ගිරව් විශේෂයන් 18ක් විතර ඉන්නවා. ඒ අතරින් සමහරු කූඩු හදන්න ගං ඉවුරු, ගස් බෙන වගේ තැන් තෝරාගන්නවා. තවත් උන් කඳු බෑවුම්වල තියෙන විවර සහ හුඹස් තෝරගන්නවා. මැකෝ පැටියෙක් මාස හයක් යද්දී සම්පූර්ණයෙන් වැඩෙනවා. ඒත් ඒ පැටව් අවුරුදු 3ක් විතර යන කල් ඉන්නේ අම්මයි තාත්තයි එක්ක. සාමාන්‍යයෙන් මැකෝ ගිරවෙක් අවුරුදු 30ක් 40ක් විතර ජීවත් වෙනවා. ඒත් කූඩුවල දාලා ඇති කරන සමහර මැකෝ ගිරව් අවුරුදු 60කට වඩා ජීවත් වෙලා තියෙනවා කියලත් වාර්තා වෙනවා.